Psikolojik sorunlar yaşamak… İster anksiyete bozukluğu olsun isterse stresle başa çıkmakta güçlük çekmek olsun, hepimiz hayatımızın bir döneminde psikolojik destek alma ihtiyacı hissedebiliriz. Ancak psikolojik destek arayışına girdiğimizde karşımıza çıkan “psikolog” ve “psikiyatrist” unvanları kafa karışıklığı yaratabiliyor. Bu iki uzmanlık alanı birbirleriyle bağlantılı olsa da aslında görev tanımları ve çalışma şekilleri farklılık gösteriyor. Dolayısıyla yaşadığımız soruna en doğru müdahaleyi yapan uzmana gitmek büyük önem taşıyor.
Ayrıca okuyun: Zorlu Zamanlarda Pozitif Kalmanın Yolları
Psikolog Kimdir? Ne İş Yapar?
Psikolog, davranış bilimi olarak da adlandırılan psikoloji alanında lisans eğitimini tamamlamış ve ruh sağlığı alanında uzmanlaşmış bir profesyoneldir. Psikologlar, insanların düşünce biçimlerini, davranışlarını, duygularını ve kişilik özelliklerini bilimsel yöntemler kullanarak değerlendirir. Bu değerlendirmeler sonucunda ise danışanların yaşadıkları psikolojik sorunların kaynağını tespit etmeye ve bu sorunların çözümüne yönelik çeşitli psikoterapi teknikleri uygular.
Psikologlar ilaç tedavisi verme yetkisine sahip değildir. Ancak danışanının durumuna göre psikiyatrist ile birlikte çalışarak, ilaç tedavisinin yanında psikoterapi desteği de sağlayabilir.
Psikolog Hangi Sorunlarda Yardımcı Olur?
Psikologlar geniş bir yelpazede psikolojik sorunlarda destek sunar. Bu sorunların bazıları şunlardır:
- Anksiyete bozuklukları: Genel anksiyete bozukluğu, panik atak, sosyal fobi, özgül fobi gibi kaygı ve korku durumlarında psikologlar bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi çeşitli psikoterapi teknikleri uygulayarak kaygı düzeyini azaltmaya ve baş etme becerilerini geliştirmeye yardımcı olur.
- Depresyon: Psikologlar, depresyonun belirtilerini azaltmaya ve kişinin günlük yaşam kalitesini arttırmaya yönelik psikoterapi teknikleri uygular.
- İlişki problemleri: Çift terapisi alanında uzmanlaşmış psikologlar, çiftlerin iletişim becerilerini geliştirmelerine, çatışmaları çözmelerine ve ilişkilerini güçlendirmelerine yardımcı olur.
- Özgüven eksikliği: Psikologlar, öz güven eksikliği yaşayan kişilerin kendilerini daha iyi tanımalarına, olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmelerine ve öz güvenlerini arttırmalarına yardımcı olur.
- Stres yönetimi: Stres kaynaklarını tespit ederek ve baş etme becerilerini geliştirerek psikologlar, kişinin stresle daha sağlıklı bir şekilde başa çıkabilmesini sağlar.
- Travma sonrası stres bozukluğu (TEPT): Psikologlar, travmatik bir olay sonrasında ortaya çıkan ruhsal belirtilerin hafifletilmesine ve kişinin yaşadıklarını sağlıklı bir şekilde anlamlandırmasına yardımcı olur.
- Yeme bozuklukları: Anoreksiya nervoza, bulimia nervoza gibi yeme bozukluklarında psikologlar, yeme davranışlarını düzenlemek ve sağlıklı bir bedene kavuşmak için danışanlarına destek verir.
- Uyku problemleri: Uykusuzluk çeken veya uyku kalitesi düşük olan kişilere uyku hijyeni tekniklerini öğreterek daha sağlıklı bir uyku düzeni oluşturmalarına yardımcı olur.
- Öğrenme güçlüğü: Disleksi, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar ve yetişkinlere psikologlar, öğrenme becerilerini geliştirmeleri ve okul başarısını arttırmaları için çeşitli psikoterapi teknikleri uygular.
Psikolog mu Psikiyatrist mi? Seçim Nasıl Yapılmalı?
Psikologların geniş bir yelpazede psikolojik sorunlarda destek sunduğunu öğrendik. Ancak bazen yaşadığımız psikolojik sorunlar günlük yaşam aktivitelerimizi ciddi anlamda etkileyebiliyor veya biyolojik kökenli olabiliyor. Bu gibi durumlarda psikolog desteğinin yanı sıra ilaç tedavisine de ihtiyaç duyulabilir. İşte bu noktada psikiyatrist devreye giriyor.
Psikiyatrist kimdir? Psikiyatrist, tıp fakültesini bitirdikten sonra psikiyatri alanında uzmanlık eğitimi almış bir ruh sağlığı uzmanıdır. Psikiyatristler, psikologlardan farklı olarak ilaç yazma yetkisine sahiptir. Dolayısıyla depresyon, bipolar bozukluk, şizofreni gibi biyolojik kökenli olduğu düşünülen psikolojik rahatsızlıklarda ilaç tedavisiyle hastalığın seyrini kontrol altına alabilirler.
Peki, psikolojik bir sorun yaşadığımızda psikolog mu psikiyatrist mi tercih etmeliyiz? Bu karar, aslında yaşadığınız sorunun özelliklerine ve seyrine göre verilir.
-
Hafif veya orta şiddetteki psikolojik sorunlar (anksiyete bozuklukları, stres, ilişki problemleri, özgüven eksikliği gibi) için genellikle psikolog desteği yeterlidir. Psikologlar, bu gibi durumlarda bilişsel davranışçı terapi (BDT), EMDR (göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme) gibi psikoterapi teknikleri uygulayarak olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye, baş etme becerilerini geliştirmeye ve kişinin psikolojik durumunu iyileştirmeye yardımcı olur.
-
Yaşadığınız psikolojik sorun günlük yaşam aktivitelerinizi ciddi anlamda etkiliyorsa veya belirtileriniz biyolojik faktörlerden kaynaklanıyor gibi görünüyorsa (uykusuzluk, iştah kaybı, halsizlik gibi fiziksel belirtiler eşlik ediyorsa) o zaman bir psikiyatrist ile görüşmeniz faydalı olabilir. Psikiyatrist, gerekli muayene ve tetkikler sonrasında tanı koyacak ve ilaç tedavisiyle semptomları kontrol altına almaya çalışacaktır. Psikiyatrist ilaç tedavisine ek olarak psikoterapiye de yönlendirebilir. Bu durumda psikiyatrist ile birlikte çalışan bir psikologdan psikoterapi desteği alabilirsiniz.
Uzun lafın kısası: Psikolojik bir sorun yaşadığınızda öncelikle bir psikolog ile görüşmeniz önerilir. Psikolog, yaşadığınız sorunun kaynağını tespit edecek ve size en uygun tedavi yöntemini önerecektir. Gerekli görülürse sizi bir psikiyatriste yönlendirebilir.
Psikolog seçimi yaparken de dikkat etmeniz gereken bazı noktalar var. Psikoloğun psikoterapi tekniklerinden hangilerinde uzmanlaştığına, çalışma alanlarına ve danışan yorumlarına bakarak size en uygun psikoloğu seçebilirsiniz.
Unutmayın, psikolojik sorunlar yaşamak asla utanılacak bir şey değildir. Erken dönemde uzman desteği almak, hem yaşam kalitenizi arttırır hem de sorunların daha da kronikleşmesini önler.
Ayrıca okuyun: Negatif Düşüncelerle Başa Çıkma Yolları
